W mediach o prawie: konceptualizacje dyskursu medialnego na temat prawa a zasada prawdy w etyce dziennikarskiej
Analiza w oparciu o modele teoretyczne zaproponowane w literaturze
Słowa kluczowe:
prawo, media, etyka dziennikarska, dyskurs medialny, zasada prawdyAbstrakt
Oczekiwania kierowane wobec dyskursu medialnego na temat zagadnień prawnych skłaniają do refleksji nad jego jakością, zwłaszcza z punktu widzenia etycznego wymogu prawdziwości przekazu medialnego. Problem ten znalazł zróżnicowane odzwierciedlenie w literaturze. Celem opracowania jest zatem zbadanie relacji między różnymi akademickimi konceptualizacjami medialnego dyskursu o prawie (jako pośrednictwa, zniekształcenia, przekładu i komunikowania politycznego) a zasadą prawdy, jak również doprecyzowanie sposobu rozumienia zasady prawdy w kontekście tego dyskursu. Przeprowadzona analiza wskazuje na istotne rozbieżności między rzeczywistością funkcjonowania mediów, przynajmniej w świetle jej przedstawienia w literaturze, a wymogami etycznymi. Choć wszystkich przeszkód w tym zakresie nie da się usunąć, możliwe jest sformułowanie przesłanek kształtowania tekstów dziennikarskich o prawie w taki sposób, aby przybliżyć je do realizacji zasady prawdy.
Bibliografia
Kusik, P. (2024). International Media Coverage of Domestic Legal News: The Case of the Dispute over the Presidential Pardon Power in Poland. International Journal for the Semiotics of Law – Revue internationale de Sémiotique juridique, 37, 2433–2463. https://doi.org/10.1007/s11196-024-10146-y
Ahmad, F. (2018). Knowledge sharing in a non-native language context: Challenges and strategies. Journal of Information Science, 44(2), 248–264. https://doi.org/10.1177/0165551516683607
Argren, R. (2005). Reporting about Iraq: International Law in the Media during Armed Conflict. Essex Human Rights Review, 2(1), 99–111.
Boniecki, A. (2012). Prawda w pracy dziennikarskiej. Moje doświadczenia. Folia Litteraria Polonica, 3(17), 11–13.
Centrum Badania Opinii Społecznej. (2004). Opinia społeczna na temat zawodów zaufania publicznego. Komunikat z badań (BS/73/2004). Pobrane 9 kwietnia 2024 r. z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2004/K_073_04.PDF
Daniel, K. (2005). Rola mediów w kształtowaniu społecznych opinii o sądach. W: M. Magoska (red.), Media. Władza. Prawo (s. 89–99). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Daniel, K. (2013). Media jako źródło informacji o wymiarze sprawiedliwości. Politeja, 3(25), 315–328.
Dobek‑Ostrowska, B. (2007). Komunikowanie polityczne i publiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dworkin, R. (1994). Law, Philosophy and Interpretation. ARSP: Archiv für Rechts – und Sozialphilosophie/Archives for Philosophy of Law and Social Philosophy, 80(4), 463–475.
Fox, R. L., Van Sickel, R. W., Steiger, T. L. (2007). Tabloid Justice: Criminal Justice in an Age of Media Frenzy. Boulder: Lynne Rienner Publishers.
Gémar, J.-C. (2014). Catching the spirit of the law: From translation to co-drafting. W: S. Glanert (red.), Comparative Law – Engaging Translation (s. 67–84). London: Routledge.
Gies, L. (2008). Law and the Media: The Future of an Uneasy Relationship. Oxon: Routledge.
Goban‑Klas, T. (2005). Media: Od „czwartej” do „pierwszej” władzy. W: M. Magoska (red.), Media. Władza. Prawo (s. 19–27). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Greer, C. (2013). Crime and media: Understanding the connection. W: C. Hale, K. Hayward, A. Wahidin, E. Wincup (red.), Criminology (s. 143–163). Oxford: Oxford University Press.
Grucza, S. (2013). Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej UW.
Grzegorzewska, M. K. (2005). O manipulacji w polityce. W: M. Magoska (red.), Media. Władza. Prawo (s. 165–176). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Haltom, W., McCann, M. (2004). Distorting the Law. Politics, Media, and Litigation Crisis. Chicago: University of Chicago Press.
Hans, V. P. (1990). Law and the Media: An Overview and Introduction. Law and Human Behaviour, 14(5), 399–407.
Hans, V. P., Dee, J. L. (1991). Media Coverage of Law. Its Impact on Juries and the Public. The American Behavioural Scientist, 35(2), 136–149.
International Federation of Journalists. (2019). Global Charter of Ethics for Journalists. Pobrane 9 kwietnia 2024 r. z: https://www.ifj.org/who/rules-and-policy/global-charter-of-ethics-for-journalists
Izdebski, H. (2008). Elementy teorii i filozofii prawa. Warszawa: LexisNexis.
Jabłońska‑Bonca, J. (2021). „Wciskanie kitu” (w rozumieniu H.G. Frankfurta) na temat prawa w mediach. Z problematyki komunikacji erystycznej. Krytyka Prawa. Niezależne Studia nad Prawem, 13(2), 248–268. https://doi.org/10.7206/kp.2080-1084.460
Johnston, J., Breit, R. (2009). Constructing legal narratives: Law, language and the media. W: Communication, creativity and global citizenship: Refereed proceedings of the Australian and New Zealand Communication Association Conference (ANZCA) 2009 (s. 135–155). Australian and New Zealand Communication Association.
Kierzkowska, D. (2002). Tłumaczenie prawnicze. Warszawa: Wydawnictwo TEPIS.
Lippmann, W. (1998). Public Opinion. New Brunswick: Transaction Publishers.
Lizisowa, M. T. (2018a). Komunikacyjna teoria języka prawnego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe CONTACT.
Lizisowa, M. T. (2018b). Świat wartości prawnych w mediach. Studia Socialia Cracoviensia, 10(2), 33–47. http://dx.doi.org/10.15633/ssc.3332
Lyon, A. D. (2011). Criminal Coverage: News Media, Legal Commentary, and the Crucible of the Presumption of Innocence. Reynolds Courts & Media Law Journal, 1(4), 427–442.
Łojko, E. (2005). Dziennikarze i prawnicy. W: M. Magoska (red.), Media. Władza. Prawo (s. 101–115). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nobles, R., Schiff, D. (2004). A Story of Miscarriage: Law in the Media. Journal of Law and Society, 31(2), 221–244.
Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (1993). Resolution 1003 (1993). Ethics of journalism. Pobrane 9 kwietnia z: https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref‑XML2HTML-en.asp?fileid=16414
Pleszczyński, J. (2007). Etyka dziennikarska, Warszawa: Difin.
Rada Etyki Mediów. (1995). Karta Etyczna Mediów. Pobrane 9 kwietnia 2024 r. z: https://www.rem.net.pl/services.php
Robinson, M. B. (2011). Media Coverage of Crime and Criminal Justice. Durham: Carolina Academic Press.
Röhl, K. F. (2002). Law and Popular Culture: Popular Legal Culture as Media Legal Culture. W: D. Strempel, T. Rasehorn (red.), Empirische Rechtssoziologie. Gedenkschrift für Wolfgang Kaupen (s. 315–323). Baden‑Baden: Nomos Verlagsgesellschaft.
Seidler, G. L., Groszyk, H., Pieniążek, A. (2009). Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Skórzyński, J. (2000). Sześć grzechów polskiego dziennikarstwa. W: R. Rubinkiewicz, S. Zięba (red.), Sacrum i kultura. Chrześcijańskie korzenie przyszłości (s. 205–211). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Society of Professional Journalists. (2014). SPJ Code of Ethics. Pobrane 9 kwietnia 2024 r. z: https://www.spj.org/ethicscode.asp
Storr, W. (2019). The Science of Storytelling. London: William Collins.
Szkudlarek‑Śmiechowicz, E. (2014). Komunikowanie polityczne. W: B. Kudra, E. Olejniczak (red.), Komunikowanie publiczne. Zagadnienia wybrane (s. 25–48). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Ślawska, M. (2017). Typologie gatunków medialnych – przegląd stanowisk. Forum Lingwistyczne, 4, 15–29.
Tobor, Z. (2013). W poszukiwaniu intencji prawodawcy. Warszawa: Wolters Kluwer.
Tobor, Z. (2020). Wykładnia prawa. W: J. Nowacki, Z. Tobor (red.), Wstęp do prawoznawstwa (s. 297–317). Warszawa: Wolters Kluwer.
Zaraziński, G. (2005). Czy mediom potrzebna jest etyka? Teologia Praktyczna, 6, 15–27. https://doi.org/10.14746/tp.2005.6.02
Zieliński, M. (1999). Języki prawne i prawnicze. W: W. Pisarek (red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci (s. 50–74). Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Ośrodek Badań Prasoznawczych.
Żaba, A. (2017). Rola mediów w kształtowaniu wizerunku wymiaru sprawiedliwości – zarys problematyki. Studenckie Zeszyty Naukowe, XX(34), 99–112. https://doi.org/10.17951/szn.2017.20.34.99
Downloads
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Copyright (c) 2025 Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Treść artykułów jest objęta licencją na podstawie międzynarodowej licencji Creative Commons Attribution 4.0
