Arteterapia czy sztuka? Problem dyskryminacyjnego traktowania sztuki osób z niepełnosprawnością intelektualną

Autor

  • Aleksandra Fiałkowska Uniwersytet Warszawski

Słowa kluczowe:

niepełnosprawność intelektualna, sztuka, teatr, terapia,, artetrapia, tworzenie, artysta

Abstrakt

Celem artykułu jest próba zdiagnozowania problemu postrzegania twórczości artystów z niepełnosprawnością, w tym intelektualną, i odpowiedzi na pytanie, czy ich niepełnosprawność wpływa na nasz odbiór ich działalności artystycznej. Wstęp do rozważań oparty jest na założeniu, że sztuka osób z niepełnosprawnością łączona jest głównie z terapią i przez to traktowana jest jako sztuka „gorsza”, „niższego rzędu”. Analiza literatury przedmiotu, w tym również raportów i wywiadów z artystami i założycielami teatrów performatywnych, stawowi podstawę do wysunięcia tezy, że artyści z niepełnosprawnościami nie są traktowani jako poważni twórcy, są dyskryminowani, spychani na margines, oceniani przez pryzmat niepełnosprawności. Artykuł stanowi jedynie wstęp do badań, które wymagają kontynuacji i zgłębienia problemu. Ważnym elementem przyszłych badań powinno być oddanie głosu artystom z niepełnosprawnością i szukanie odpowiedzi na pytanie o źródło problemu społecznego odbioru sztuki osób z niepełnosprawnościami.

Bibliografia

Barnes C., Mercer G., (2004), Disability, Cambridge: Polity Press.

Borowska­‑Beszta B. (2012), Niepełnosprawność w kontekstach kulturowych i teoretycznych, Kraków: Wydawnictwo Impuls.

Ferris J. (2017), Dystans estetyczny i fikcja niepełnosprawności, W: Godlewska­‑Byliniak E. Lipko­‑Konieczna J. (red), Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie, Warszawa: Teatr 21

Hasiuk M (2017), Teatr niepełnosprawny –„ miejsce, w którym się spotykamy szukając kontaktu”, W: Godlewska­‑Byliniak E. Lipko­‑Konieczna J. (red), Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie, Warszawa: Wydawca: Teatr 21.

Jaszczak B. (2009). Kreatywność osób spoza kręgu kultury oficjalnej, w tym osób z niepełnosprawnością intelektualną i dysfunkcjami psychicznymi na przykładzie projektu „Oto ja”. W: Sochal B., Artyści niepełnosprawni w życiu społecznym i zawodowym. Materiały pokonferencyjne II Konferencji NIKIFORY. Warszawa: Fundacja Wspólna Droga.

Kalinowska A. (2021), Arteterapia jako forma aktywizacji osób z niepełnosprawnością intelektualną. Raport z badań, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-2353-7426-year-2021-volume-1-issue-15-article-34ba0785-9cdb-3b16-aa70-35c317c9c3d1

Kulczycki M. (1990), Arteterapia i psychologia kliniczna, „Artetrapia” Zeszyt Naukowy Akademii Medycznej we Wrocławiu Nr III.

Kupper P. (2017), Dekonstrukcja obrazów: perfomatywnośc niepełnosprawności. W: Godlewska­‑Byliniak E., Lipko­‑Konieczna J. (red), Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie, Warszawa: Teatr 21.

Linek A (2012), Arteterapia – poznanie i wyrażanie siebie, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ, Nauki Humanistyczne, Nr 4 (1.2012).

Marek E (2004), Arteterapia jako metoda wspomagająca pracę wychowawczą, W: Knapik M., Sacher W. (red), Sztuka w edukacji i terapii, Kraków: Wydawnictwo Impuls,

Nieduziak E. (2015), (Czy) twórcza obecność osób niepełnosprawnych w przestrzeni publicznej?, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej Nr 9/2015, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/ikps/article/view/9926

Odoj G., Odoj D. (2017), Terapia przez sztukę w środowisku osób niepełnosprawnych intelektualnie. Przykład Stowarzyszenia Pomocy Niepełnosprawnym „Skarbek” w Mysłowicach, Nauczyciel i Szkoła, Tom 2 nr 62 (2017), https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/nis/article/view/925

Rudowski T. (2007), Arteterapia – inspiracje i wartości, Warszawa: Wydawnictwo Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski.

Szulc W. (1994), Kulturoterapia. Wykorzystanie sztuki i działalności kulturalno-oświatowej e lecznictwie, Poznań: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Medycznej.

Tyszkiewicz M. (1994), Psychologia ekspresji, Stymulacja twórczości pacjentów psychiatrycznych, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie Towarzystwo Naukowe.

Urbaniak A. (2010), Arteterapia i terapie kreatywne uzupełniającą formą pracy psychologiczno-pedagogicznej wobec osób z niepełnosprawnością. Prymarność warsztatów praktycznych umiejętności wśród kadr specjalistów, Przegląd Terapeutyczny nr 8/10, https://www.ptt-terapia.pl/wp-content/uploads/2011/06/Urbaniak_A_Arteterapia.pdf

Wołowicz A. (2012), Paradygmat zignorowany. Macierzyństwo kobiet z niepełnosprawnością intelektualną, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Źródła internetowe

https://kobieta.wp.pl/mam-zespol-downa-ale-jestem-kumata-5982323231147137a

https://zywabibliotekapolska.pl/osoby-z-niepelnosprawnosciami-w-jezyku-inkluzywnym/

https://terapiaprzezsztuke.pl/terapie-ekspresyjne/terapia-poezja/)

https://zwierciadlo.pl/spotkania/537002,1,w-pracy-z-aktorami-z-niepelnosprawnoscia-intelektualna-cala-sztuka-polega-na-tym-by-przeniesc-tekst-ze-sfery-intelektualnej-w-sfere-emocji-i-odczuc-rozmowa-z-zalozycielem-teatru-exit.read

https://www.britishcouncil.pl/sites/default/files/report_a_new_cultural_agenda_for_europe_in_polish-min.pdf

Downloads

Opublikowane

2024-12-30

Jak cytować

Fiałkowska, A. (2024). Arteterapia czy sztuka? Problem dyskryminacyjnego traktowania sztuki osób z niepełnosprawnością intelektualną. Com.Press, 7(2), 48-63. Pobrano z https://journals.ptks.pl/compress/article/view/832