The Right to Information in Poland in the Context of Political Influence
DOI:
https://doi.org/10.51480/1899-5101.18.2(40).655Keywords:
Poland, media law, access to information, journalismAbstract
The article addresses the issue of the media’s access to public information in the context of their informational and monitoring roles vis-à-vis those in power. The hypothesis is that the normative framework in Poland was not a sufficient guarantor of such access for the media and journalists because, in practice, the authorities did not implement the statutory legal requirements in terms of providing access to public information. The case study method used in the article enables the authors to show that the barriers to access to information in recent years are mainly due to the instrumental treatment of information policy as an effective tool of governance and the perception of the media as a competitor in the creation of the public narrative.
References
Act on Access to Public Information (2001). Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Sejm of the Republic of Poland. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20011121198.
Act on Press Law (1984). Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe. Sejm of the Republic of Poland. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19840050024.
AP (2022). Rosyjskie rakiety spadły na terytorium Polski, zabijając dwie osoby. Głos z Pentagonu [Russian missile hit Polish ground, killing two people]. https://tvn24.pl/polska/rosyjskie-rakiety-spadly-na-terytorium-polski-zabijajac-dwie-osoby-podaje-agencja-ap-6221491.
Balčytienè, A. (2017). Informed Citizenship, Journalistic, Professionalism, and Democracy. In P. Bajomi‑Lázár (Ed.), Media in Third‑Wave Democracies: Southern and Central/Eastern Europe in a Comparative Perspective (pp. 45–58). L’Harmattan.
Balčytienè, A., Bajomi‑Lázár, P., Štetka, V., & Süküsd, M. (2015). Oligarchization, de-Westernization and vulnerability: Media between democracy and authoritarianism in Central and Eastern Europe. Tidsskrift for Medier, Erkendelse Og Formidling, 3(1), 119-141.
Bayer J. (2017). Media Pluralism in Third‑Wave Democracies. The Potential of European Legislation to Improve Media Freedom and Pluralism. In P. Bajomi‑Lázár (Ed.), Media in Third‑Wave Democracies. Southern and Central/Eastern Europe in a Comparative Perspective, (pp. 19-44). L`Harmattan.
Bednarczyk, M. (2014). Prawo do informacji publicznej w Polsce i na świecie [Right to public information in Poland and worldwide). Wydawnictwo Sejmowe.
CFR (Charter of Fundamental Rights) (2000). Charter of Fundamental Rights of the European Union, O. J. 2016.202.389. https://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf.
Chadwick, A. (2013). The Hybrid Media System. Politics and Power. Oxford University Press.
CoE (Council of Europe) (2009). The Council of Europe Convention on Access to Official Documents, https://rm.coe.int/16800848268.
Convention (European Convention on Human Rights) (1950). https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/convention_ENG.
Constitution of the Republic of Poland, Dz. U. 1997 No. 78, item 483, as amended. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970780483.
Convention (Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (1950). Konwencja praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. Sejm of the Republic of Poland 1993. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19930610284; https://www. echr.coe.int/european-convention-on-human-rights.
Curran, J. (2002). Media and Power. Routledge.
Decree of the President of Poland, Dz. U. 2021 item 1612. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego. President of the Republic of Poland. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001612.
Department of National Security & Chancellery of the Prime Minister of Poland. Gov.pl. (2022, September 9). Premier powołał Pełnomocnika Rządu do spraw Bezpieczeństwa Przestrzeni Informacyjnej. Gov.pl. https://www.gov.pl/web/sluzby-specjalne/premier-powolal-pelnomocnika-rzadu-ds-bezpieczenstwa-przestrzeni-informacyjnej-rp.
Dobek‑Ostrowska, B., (2012). Italianization (or Mediterraneanization) of the Polish media system. In D.C. Hallin & P. Mancini (Eds.), Comparing media systems beyond the Western world (pp. 26-50). Cambridge University Press.
Donders, K. (2021). Public Service Media in Europe: Theory, the Law and Practice. Routledge.
Dróżdż, D. & Staniszewska, M. (2023, August 30). Lęk uchodźców miesza się z bestialstwem władz. Nowy film słynnej reżyserki o kryzysie na granicy polsko-białoruskiej [Refugee fears mix with government brutality. A new film by a famous director about the crisis on the PolishBelarusian border]. https://wyborcza.pl/7,101707,30117799,widzielismy-zwiastun-filmu-agnieszki-holland-lek-uchodzcow.html.
Erling, B. (2022a). Na polsko-białoruskiej granicy dziennikarzy już prawie nie ma [There are almost no journalists left on the PolishBelarusian border]. Press. https://www.press.pl/tresc/72500,na-polsko-bialoruskiej-granicy-dziennikarzy-juz-prawie-nie-ma_-a-kryzys-trwa.
Erling, B. (2022b). Koniec wizyt dla mediów organizowanych przez Straż Graniczną przy granicy z Białorusią [End of media visits organized by the Border Guard at the border with Belarus]. Press. https://www.press.pl/tresc/71307,koniec-wizyt-dla-mediow-organizowanych-przez-straz-graniczna-przy-granicy-z-bialorusia.
Falon, K. (2021). Rights group decry Poland`s Ban on media at Belarus border. https://www.aljazeera.com/news/2021/11/13/rights-groups-decry-polands-ban-on-media-at-belarus-border.
Gierszewski, M.[@MariuszGierszew] (2022, November 15). Coś zdarzyło się we wsi Przewodów w woj. Lubelskim przy granicy z Ukrainą. Doszło do wybuchu w suszarni zbóż [Tweet]. https://twitter.com/MariuszGierszew/status/1592568576741105666.
Głowacki, M. (2017). Poland: A Country of Contradictions, In P. Bajomi‑Lázár (Ed.), Media in Third‑Wave Democracies. Southern and Central/Eastern Europe in a Comparative Perspective (pp. 164-181). L`Harmattan.
Grzywaczewski, T. (2021, September 18). Russia and Belarus Are Using Migrants as a Weapon Against the EU. Foreign Policy. Foreign Policy Magazine. https://foreignpolicy.com/2021/09/18/russia-belarus-poland-lithuiania-migrants-eu-weapon/.
IPI (International Press Institute) (2021). Poland: Journalists must be allowed access to Belarus border. https://ipi.media/poland-journalists-must-be-allowed-access-to-belarus-border/.
Jaskiernia, A., & Pokorna‑Ignatowicz, K. (2017). Public Service Media vs Sovereign National Media. In M. Głowacki & A. Jaskiernia (Eds.), Public Service Media Renewal. Adaptation to Digital Network Challenges (pp. 171-192). Peter Lang GmbH.
Klimkiewicz, B. (2023). Monitoring Media Pluralism in the Digital Media. Country Report Poland. Cadmus. EUI Research Repository. https://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/75733/Poland_results_mpm_2023_cmpf.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Klimowicz, J. (2021, October 4). Zatrzymanie dziennikarzy przy polsko-białoruskiej granicy. Efekt mrożący [Detention of journalists at the PolishBelarusian border. A chilling effect]. Gazeta Wyborcza. https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,27647917,zatrzymanie-dziennikarzy-przy-polsko-bialoruskiej-granicy.html#S.embed_link-K.C-B.1-L.1.zw.
Koivunen, A. & Vuorelma, J., (2022). Trust and Authority in the Age of Mediatized Politics., European Journal of Communication, 37(4), 393-408. https://www.doi.org/10.1177/0267323121072653. pp. 393-408.
Legucka, A. & Bryjka, F. (2021, December 9). Dezinformacja i propaganda Rosji oraz Białorusi w kontekście polsko-białoruskiego kryzysu granicznego [Disinformation and propaganda of Russia and Belarus in the context of the PolishBelarusian border crisis]. Polski Instytut Spraw Miedzynarodowych [The Polish Institute of International Affairs], No 212(2410). https://www.pism.pl/publikacje/dezinformacja-i-propaganda-rosji-oraz-bialorusi-w-kontekscie-polsko-bialoruskiego-kryzysu-granicznego.
Mazuś M. & Kołodziejczyk M. (2022, November 14). „Zona”. Reporterzy „Polityki” opowiadają o kryzysie na granicy z Białorusią [Zona. Reporters from “Polityka” talk about the crisis on the border with Belarus]. Polityka. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2188346,1,zona-reporterzy-polityki-opowiadaja-o-kryzysie-na-granicy-z-bialorusia.read
Onet (2022). Źródła Onetu: Rakiety spadły na Polskę. Nie żyją dwie osoby [Onet sources: Rockets fell on Poland. Two people died]. Wiadomości Onet. https://wiadomosci.onet.pl/kraj/przewodow-rakiety-spadly-na-polske-nie-zyja-dwie-osoby/v4g9knm.
OSCE (2021). Urgent Opinion on the Impact of Legislative Acts Introducing a State of Emergency on the Commissioner For Human Rights. Pilna opinia w sprawie wpływu aktów normatywnych wprowadzających stan wyjątkowy na mandat Rzecznika Praw Obywatelskich. Organization for Security and Co-operation in Europe. https://www.osce.org/files/f/documents/b/2/504316.pdf, pp. 13-14.
PAP (2022). Prezydent o publikacji Onetu ws. Przewodowa: czysta konfabulacja [The President on Onet’s publication regarding Przewodowa: pure confabulation]. Polska Agencja Prasowa. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1483292%2Cprezydent-o-publikacji-onetu-ws-przewodowa-czysta-konfabulacja.html.
Perez‑Peňa, R. (2021). A Border Crisis. The New York Times. https://www.nytimes.com/2021/11/17/briefing/poland-belarus-border-crisis.html.
Prezydent RP (2021). Dz. U. 2021, item 1612. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego. President of the Republic of Poland. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20210001612.
Rada Ministrów (2022). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2022 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Bezpieczeństwa Przestrzeni Informacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. Dz. U. 2022, poz. 1714, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001714.
Rada Ministrów (2024). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2024 r. w sprawie zniesienia Pełnomocnika Rządu do spraw Bezpieczeństwa Przestrzeni Informacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. Dz. U. 2024, poz. 215, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20240000215/O/D20240215.pdf.
Regulation (2001). Regulation (EC) No 1049/2001 of the European Parliament and of the Council of 30 May 2001 regarding public access to European Parliament, Council and Commission documents. European Parliament and the Council of the European Union.
Reporters Without Borders (2021a). Polish Soldiers Cannot Treat Journalists as If It Were Military Dictatorship. Reporters Without Borders., https://rsf.org/en/polish-soldiers-cannot-
treat-journalists-if-it-were-military-dictatorship.
Reporters Without Borders (2021b). RSF Declares “Press Freedom State of Emergency” in Poland. Reporters Without Borders., https://rsf.org/en/rsf-declares-press-freedom-state-emergency-poland.
Resolution (2022). European Parliament resolution of 11 July 2023 on the protection of journalists around the world and the European Union’s policy on the matter. European Parliament.
Reuters (2021). Poland Reports Record Number of Migrants at Belarusian Border. Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/poland-reports-record-number-migrants-belarusian-border-2021-08-09/.
RPO (2021). Stan wyjątkowy. RPO ma wątpliwości ws. ograniczeń pracy dziennikarzy oraz dostępu do informacji publicznej [State of emergency. The Commissioner for Human Rights has concerns about restrictions on the work of journalists and access to public information]. Biulletin of Public Information of the Polish Commissioner for Human Rights. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/stan-wyjatkowy-rpo-ma-watpliwosci-ws-ograniczen-pracy-dziennikarzy-oraz-dostepu-do.
RPO (2023). Nieprawidłowości w rozporządzeniu rządu ws. stanu wyjątkowego [Irregularities in the government’s regulation on the state of emergency]. Bulletin of Public Information of the Polish Commissioner for Human Rights. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-stan-wyjatkowy-zakazy-rzad-rozporzadzenie-nieprawidlowosci-odpowiedz.
Sajór G. (2023, January‑February). Newsy nie spadają z nieba [News doesn’t fall from the sky]. Press, p. 30.
Sejm (2021). Ustawa o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2021 poz. 2191, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210002191/T/D20212191L.pdf
Siebert, F.S., Peterson, T., Schramm, W. (1956). Four Theories of the Press, University of Illinois Press: Urbana – Chicago – London.
Splichal, S. (2022). Datafication of Public Opinion and the Public Sphere. How Extraction Replaced Expression of Opinion. Anthem Press.
Stepanenko, V. (2022, November 17). Poland, NATO say missile strike wasn’t a Russian attack. AP News. https://apnews.com/article/russia-ukraine-g-20-summit-nato-biden-government-and-politics-c76bead57a11bc8397a30ee7bb06264e.
Štětka, V. & Mihelj, S.(2024). The Illiberal Public Sphere. Media in Polarized Societies. Palgrave Macmillan.
Wprost (2023, April 12). Wrzaski i rzucanie kamieniami. Nowe nagranie z granicy z Białorusią. Wprost. https://www.wprost.pl/kryzys-na-granicy/11176081/wrzaski-i-rzucanie-kamieniami-nowe-nagranie-z-granicy-z-bialorusia.html.
Zajadło, J. (2021, November 20). Pomijanie Konstytucji [Bypassing the Constitution]. Archiwum Osiatyńskiego. https://archiwumosiatynskiego.pl/wpis-w-debacie/jerzy-zajadlo-pomijanie-konstytucji/.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Polish Communication Association
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
